PKP Polskie Linie Kolejowe podpisały umowę na budowę nowego stanowiska systemu do wykrywania usterek pantografów (DSAP) – odbieraków prądu w lokomotywach i elektrycznych zespołach trakcyjnych. Zostanie ono zlokalizowane w okolicach przystanku Różyny w województwie pomorskim, w gminie Pszczółki. Uruchomienie systemu planowane jest do końca 2024 r. Dzięki systemowi będzie mniej awarii i utrudnień w ruchu pociągów na linii z Warszawy do Gdańska.
Rocznie występuje średnio 100 awarii, które powodują opóźnienia pociągów i utrudnienia w ruchu kolejowym. Te problemy wynikają ze złego stanu technicznego pantografów (odbieraków prądu) – urządzeń umieszczonych na dachach lokomotyw elektrycznych oraz elektrycznych zespołów trakcyjnych. W odpowiedzi na to wyzwanie zarządca linii kolejowych systematycznie wdraża narzędzia do wykrywania usterek pantografów, zanim dojdzie do ich poważnego uszkodzenia lub zerwania sieci energetycznej.
Zadaniem systemu Detekcji Stanów Awaryjnych Pantografów (DSAP) będzie monitorowanie stanu pantografów pociągów kursujących na liniach kolejowych Warszawa Wschodnia – Gdańsk Główny (nr 9) i Zajączkowo Tczewskie – Pruszcz Gdański (nr 260). Jest to kolejne wdrożenie na sieci kolejowej stanowiska systemu monitorowania odbieraków prądu – pierwsze zbudowano w 2022 r. Prace o wartości ok 5 mln zł wykona Zakład Robót Komunikacyjnych – DOM w Poznaniu sp. z o.o. Planowany termin odbioru robót – grudzień 2024 r. W ramach umowy spółka ta jest zobowiązana także do utrzymania systemu do końca grudnia 2027 r.
DSAP umożliwia weryfikację parametrów pantografów podczas każdego przejazdu pociągu, co jest znacznie częstsze niż w przypadku tradycyjnych pomiarów. Analiza zarejestrowanych danych pozwala na obserwację zmian parametrów odbieraków prądu i podejmowanie szybkich działań w odpowiednim czasie. Kontrola stanu technicznego pantografów w czasie rzeczywistym nie tylko zwiększa niezawodność infrastruktury kolejowej, ale przede wszystkim ogranicza liczbę usterek sieci spowodowanych ich niewłaściwym stanem.
Stanowisko DSAP, czyli specjalna bramka wyposażona w zespół czujników, działa już na liniach Warszawa – Katowice (nr 1) oraz Warszawa – Grodzisk Mazowiecki (nr 447). W 2023 r. system skontrolował ponad 110 tysięcy pociągów i prawie 146 tysięcy pantografów. Dzięki temu w prawie 7 tysiącach pociągów (6,3% łącznej liczby zeskanowanych składów) zidentyfikowano nieprawidłowy stan odbieraków. W 318 przypadkach sytuacja wymagała pilnego zgłoszenia przewoźnikom i podjęcia interwencji, co pozwoliło uniknąć uszkodzeń infrastruktury kolejowej i taboru oraz zapobiec utrudnieniom w ruchu pociągów.
Planowana jest dalsza rozbudowa systemu DSAP, obejmująca najważniejsze węzły kolejowe. Możliwe będzie monitorowanie strategicznych odcinków linii kolejowych zarządzanych przez PKP PLK, co przyczyni się do zwiększenia poziomu bezpieczeństwa w ruchu kolejowym.
