W 2021 r. w transporcie intermodalnym przewieziono 26,5 mln ton ładunków, o 2,7 mln ton więcej niż rok wcześniej. Według Urzędu Transportu Kolejowego, najbardziej popularnymi trasami przewozów intermodalnych były te wiodące z portów morskich w Gdańsku i Gdyni m.in. do Brzegu Dolnego i Warszawy, a także do i z przejść granicznych z Niemcami i Białorusią.

Z danych UTK wynika, że po słabszym 2020 r. w przeładunkach w polskich portach, w 2021 r. o 8, 9% zwiększył się obrót przeładowywanych TEU. W 2021 r. w transporcie intermodalnym przewieziono 26,5 mln ton ładunków, podczas gdy w 2020 r. było to 23,8 mln ton. Oznacza to wzrost o 2,7 mln ton (ok. 11,6%). W 2021 r. udział masy przewiezionej w ramach transportu intermodalnego w masie ładunków ogółem osiągnął 10,9%. Dla porównania w 2020 r. udział ten wyniósł 10,7%, podczas gdy w 2019 r. kształtował się na poziomie 8,3%.

W 2021 r. na rynku w Polsce funkcjonowały 43 terminale intermodalne. Ich łączna powierzchnia składowania wyniosła 228 528 TEU, a deklarowana roczna przepustowość ponad 9,6 mln TEU. Największym terminalem w Polsce był DCT w Gdańsku. Na drugim miejscu uplasował się BCT w Gdyni. Łączna roczna przepustowość obu tych terminali morskich stanowiła blisko 43% wartości całego potencjału wszystkich tego typu obiektów. Są one częścią globalnych łańcuchów dostaw obsługujących największe kontenerowce.

Intermodalne przewozy krajowe

Spora część pociągów intermodalnych w komunikacji krajowej przewozi ładunki pomiędzy terminalami intermodalnymi. Uruchamiane są m.in. do przewozu próżnych kontenerów czy przy zestawianiu pociągów z wagonów, które trzeba przewieźć z innych lokalizacji w kraju (stąd relacje pociągów pomiędzy Poznaniem a Pruszkowem, Starą Wsią k/Kutna a Kolbuszową, czy Brzegiem Dolnym a Gliwicami).

Głównymi relacjami pociągów intermodalnych z portu w Gdańsku w 2021 r. były – Brzeg Dolny, Gądki, Kąty Wrocławskie, Kutno, Łódź, Poznań, Radomsko, Sławków oraz Warszawa. Te relacje stanowiły ponad 70% wszystkich zrealizowanych tras z portu w Gdańsku.

Główne relacje intermodalne uruchamiane z Portu Gdańsk w 2021 r. Źródło: UTK

Połączenia z portu w Gdyni realizowane były głównie do: Ciechanowa, Gądek, Kutna, Łodzi, Nowych Skalmierzyc, Poznania, Radomska, Rypina, Warszawy oraz Terespola Pomorskiego. Wymienione połączenia stanowiły ok. 61% wszystkich zrealizowanych z portu w Gdyni w 2021 r.

W przypadku przewozów do Ciechanowa, Rypina czy Terespola Pomorskiego, przewozy intermodalne realizowane były nie na potrzeby działalności operatorów logistycznych i terminali intermodalnych w celu dalszej wysyłki do klienta końcowego, a na potrzeby zakładów przemysłowych. W tym przypadku przewożone towary zapewniają funkcjonowanie zakładów m.in. w branży meblarskiej, papierniczej czy w sektorze rolniczo/spożywczym.

Główne relacje intermodalne uruchamiane z Portu Gdynia w 2021 r. Źródło: UTK

Międzynarodowe składy intermodalne

Przewozy intermodalne stanowią ważną część komunikacji międzynarodowej. W 2021 r. przez przejście graniczne Rzepin – Oderbruecke wytrasowanych zostało 5279 pociągów, a przez przejście Węgliniec-Horka 914 pociągów (przejścia graniczne z Niemcami). Z kolei na wschodniej granicy w relacji Brest Siewiernyj – Małaszewicze Centralne/Południowe (granica z Białorusią) przejechało 5066 pociągów intermodalnych, a w relacji Kobylany – Park Bug 4333 pociągi.

Na granicy Polski z Czechami w relacji Bohumin Vrbice/Bohumin – Chałupki przejechało 1296 pociągów, Zebrzydowice – Petrovice u Karviny 647 pociągów, Lichkov – Międzylesie 87 pociągów. W dalszym ciągu liczba pociągów w bezpośrednich relacjach do południowej granicy Polski jest niska – w przypadku Gdańska do /z stacji Zebrzydowice uruchomiono łącznie 101 pociągów, głównie w ramach obsługi terminalu Paskov. Przez kolejowe przejścia graniczne między Polską a Obwodem Kaliningradzkim (Rosja) wytrasowane zostały 784 pociągi (Żeleznodorożnyj – Korsze Towarowa: 603 pociągi i Braniewo – Mamonowo: 181 pociągów).

Dominującą rolę w transporcie towarów w tranzycie między krajami Europy Wschodniej i Azji odgrywał obszar Małaszewicz. W 2021 r. w kierunku zachodnim bezpośrednio uruchomiono 1643 pociągi z Małaszewicz i Chotyłowa. Warto zaznaczyć, że relacje pociągów handlowych na kierunku euroazjatyckim, w zakresie technicznego przydzielania tras przez zarządcę PKP PLK, mogą być realizowane na podstawie kilku wniosków o przydzielenie trasy (np. kończąc relację wewnątrz kraju, np. w Koluszkach, Miłkowicach, Skierniewicach, a następnie uruchamiając kolejną trasę już do stacji granicznej). W połączeniach wschód – zachód na Nowym Jedwabnym Szlaku od kilku lat wykorzystywane jest także połączenie intermodalne do Niemiec przez przejście graniczne Braniewo/Mamonowo.

Tranzyt i pociągi bezpośrednie

Oprócz pociągów tranzytowych trasowanych przez odcinki graniczne, uruchamiane były również te bezpośrednio z/do stacji końcowych– w przypadku stacji: Oderbruecke były to 4764 pociągi, stacji Bohumin Vrbice – 1081, Petrovic u Karviny 331 pociągów.

W relacjach z i do Europy Zachodniej, rozpoczynających lub kończących się w Polsce, kluczowymi stacjami są Stara Wieś k/Kutna, Swarzędz, Gądki (ważna stacja w zakresie obsługi przewozu naczep w ruchu intermodalnym), Poznań Franowo, Pruszków oraz Gliwice – wszystkie generują ruch przez przejście graniczne Rzepin/Oderbruecke. Obiekty infrastruktury usługowej (terminale intermodalne) zlokalizowane w województwie dolnośląskim wpływają na ruch pociągów intermodalnych przez przejście graniczne Węgliniec-Horka. Dla przejścia granicznego Bohumin Vrbice/Bohumin-Chałupki duże znaczenie mają przeładunki w terminalu w Sławkowie oraz ładunki obsługiwane na stacji Jaworzno Szczakowa.

W relacjach intermodalnych, oprócz połączeń tranzytowych, w ramach idei Nowego Jedwabnego Szlaku realizowane są połącznia z terytorium Polski. Wśród nich kluczowe są te wykorzystujące terminale: Łódź (Olechów), Gądki, Poznań, Swarzędz, Stara Wieś k/Kutna. W przypadku połączeń intermodalnych z krajów zza wschodniej granicy Polski największe znaczenie mają stacje w Łodzi, Starej Wsi k/Kutna, Poznaniu, Warszawie. Dużą rolę odgrywa także stacja Połaniec, co wiąże się z potrzebami sektora energetycznego.