Najwyższa Izba Kontroli stwierdziła, że resort infrastruktury prawidłowo sprawuje nadzór nad portami morskimi, a spółki nimi zarządzające właściwie realizują swoje zadania. Kontrolerzy mają jednak uwagi do Programu Rozwoju Polskich Portów Morskich do 2030 r., który – ich zdaniem – „zawiera cele i priorytety niepowiązane merytorycznie ze wskaźnikami służącymi ocenie efektywności”.
Kontrolerzy NIK wzięli pod lupę realizację inwestycji infrastrukturalnych w portach morskich o podstawowym znaczeniu dla gospodarki narodowej w latach 2018–2021. Interesowali się m.in. zainicjowanym z kilkuletnim poślizgiem Programem Rozwoju Polskich Portów Morskich do 2030 r. (PRPPM2030). Plan finansowy Programu obejmuje m.in. 30 zadań infrastrukturalnych realizowanych przez spółki zarządzające portami w Gdańsku, Gdyni, Szczecinie i Świnoujściu.
Wśród uwzględnionych w planach rozwoju portów celów znajdują się m.in.: pogłębienie torów wodnych, przebudowa lub rozbudowa istniejących nabrzeży, budowa falochronów czy też poprawa dostępu do portów zarówno od strony morza, jak i lądu.
Według NIK spółki zarządzające portami morskimi prawidłowo realizowały harmonogramy i plany finansowe w zakresie inwestycji i zarządzania. Plany inwestycyjne wykonane były jednak nie w pełni i z opóźnieniami: – ZMP Gdańsk w poszczególnych latach badanego okresu 2018–2020 zrealizował plany odpowiednio w 87%, 96,2% i 69%; – ZMP Gdynia – w 99%, 54% i 81%; a ZMPSiŚ – w 88,7%, 28,5% i 56,4%.
– „Niepełna realizacja wynikała m.in. z opóźnień w realizacji inwestycji wskutek choćby ślimaczących się procedur pozyskiwania niezbędnej dokumentacji (w tym decyzji/pozwoleń), problemów z uzyskaniem porozumień z właścicielami lub dzierżawcami terenów czy problemów z procedurami przetargowymi, w tym upadłością wybranego wykonawcy robót. Ostatecznie wg stanu na 30 czerwca 2021 r. sześć z siedmiu inwestycji objętych szczegółowym badaniem w toku ich realizacji wymagało zmian zakresu rzeczowego oraz wzrostu nakładów i czasu na ich ukończenie” – informuje NIK.
W ocenie NIK PRPPM2030 wymaga niezbędnych zmian, które mogłyby przyczynić się do „zobiektywizowania oceny skuteczności i efektywności działań podejmowanych w ramach Programu zarówno przez Ministra, jak i spółki zarządzające, służących rozwojowi portów morskich o podstawowym znaczeniu dla gospodarki narodowej”.
NIK wnioskuje o wprowadzenie zmian w PRPPM2030 polegających na: jednoznacznym przypisaniu wskaźników poszczególnym celom i priorytetom, merytorycznym powiązaniu wskaźników z poszczególnymi celami i priorytetami, co pozwoliłoby skutecznie monitorować i oceniać efekty działań określonych w Programie.
