Na Lotnisku Chopina uruchomiono system A-CDM (Airport Collaborative Decision Making), który poprawia punktualność lotów oraz zapewnia informacje pomocne w zarządzaniu portem. System stworzyli Polska Agencja Żeglugi Powietrznej i Lotnisko Chopina, we współpracy z LS Airport Services, WELCOME i PLL LOT. Po pomyślnych testach systemu lotnisko włączono do europejskiej sieci zarządzania ruchem lotniczym.

Dzięki pełnemu uruchomieniu A-CDM na Lotnisku Chopina, port ten dołączył do elitarnego grona europejskich lotnisk wyposażonych w pełny A-CDM. Usprawniło to tym samym działanie całej europejskiej sieci lotniczej, obsługującej każdego roku aż kilkanaście milionów lotów. Jej funkcjonowanie opiera się na płynnej i sprawnej wymianie informacji pomiędzy służbami ruchu lotniczego, agentami obsługi naziemnej oraz przewoźnikami lotniczymi, co pozwala na optymalne planowanie ruchu lotniczego na europejskim niebie. Zajmuje się tym instytucja EUROCONTROL – Network Manager (NM), która zbiera dane lotnicze, przetwarza je i ustala regulacje ruchu lotniczego, tzw. sloty. Są to okna czasowe, w których dany samolot może wystartować tak, by jego podróż przebiegała bez zakłóceń, a w przestrzeni powietrznej nie tworzyły się zatory. W interesie wszystkich jest, by sloty te nie powodowały opóźnień względem rozkładu, a jednocześnie liczba samolotów w powietrzu pozostawała na poziomie umożliwiającym zapewnienie bezpiecznej i płynnej kontroli ruchu lotniczego.

Efekt motyla
Myśląc o efektywnej koordynacji europejskich operacji lotniczych należy pamiętać, że lotnictwo jest siecią współzależności i działa na zasadzie efektu motyla. Jedno, z pozoru niewielkie opóźnienie obsługi samolotu w Warszawie, może skutkować zmianą regulacji dotyczących statków powietrznych na drugim końcu kontynentu. Może też, równie dobrze, przyspieszyć odlot innego samolotu z tego samego lotniska, skracając podróż jego pasażerom. Przyłączenie warszawskiego A-CDM do europejskiej sieci oznacza, że informacje o danym locie już na poziomie obsługi naziemnej trafiać będą automatycznie do NM, co dodatkowo usprawni cały proces planowania i zarządzania lotami w Europie. A-CDM oznacza więc korzyść dla wszystkich pasażerów korzystających z europejskiej przestrzeni powietrznej, a także innych podmiotów – portów lotniczych, przewoźników i agentów obsługi naziemnej. A-CDM wpływa też dobroczynnie na środowisko.

– Uruchomienie A-CDM w Warszawie to olbrzymi skok technologiczny. Zmianę tę możemy porównać do przejścia z wykorzystywania pasków postępu lotu na używanie zobrazowania radarowego w kontroli obszaru. Rozpoczęcie ciągłej pracy operacyjnej A-CDM znacząco poprawi komfort oraz zmniejszy obciążenie pracą kontrolerów służby kontroli lotniska w Warszawie – mówi Grzegorz Koślacz, kierownik projektu A-CDM w Polskiej Agencji Żeglugi Powietrznej i były kontroler ruchu lotniczego. – Dzięki A-CDM, aktualne i przewidywane dane przekazywane do NM są wiarygodne i pozwalają precyzyjnie przewidzieć spiętrzenia ruchu nad Europą. Nasz system jest kompletny i działa również zimą, uwzględniając między innymi konieczność odladzania – dodaje.

Nowe narzędzia zarządcze
W ramach wdrożenia A-CDM Lotnisko Chopina wdrożyło zaawansowane rozwiązania IT z m.in. zakresu przetwarzania danych operacyjnych, przewidywania czasów obsługi statków powietrznych i sytemu generowania alertów o niespójności danych lub ostrzegających o możliwości niezakończenia danego procesu w przewidywanym czasie. Wykorzystując tego typu narzędzia personel operacyjny Lotniska Chopina nadzoruje całość procesu A-CDM.

– Funkcjonowanie portu w oparciu o procedury A-CDM to także zmiana kultury współpracy podmiotów zaangażowanych w zarządzanie ruchem lotniczym i zapewnienie sprawnej obsługi statku powietrznego – mówi Sławomir Lorent, kierownik projektu A-CDM na Lotnisku Chopina. – Wymiana rzetelnych danych operacyjnych pomiędzy partnerami projektu pozwala na większą przewidywalność zdarzeń, a tym samym lepsze wykorzystanie infrastruktury lotniska, co w konsekwencji wpływa na terminowość odprawy i poprawia komfort obsługi odczuwany przez pasażerów. Tu, także chciałbym podkreślić bardzo ważną rolę pracowników agentów obsługi naziemnej, którzy określają w oparciu o wiele czynników przewidywany i docelowy czas zakończenia obsługi samolotu (TOBT – Target Off Block Time) – czas ten jest kluczowy dla przewidywalności i stabilności całego procesu A-CDM.

TERMINUS ustala czas odpalenia silników
A-CDM to powstały w oparciu o wytyczne EUROCONTROL system wpisujący się w koncepcję wspólnego podejmowania decyzji w lotnictwie (Collaborative Decision Making, CDM), rozszerzony o precyzyjne informacje lotniskowe. Angażuje on do współpracy służby ruchu lotniczego, zarządzających portami lotniczymi i agentów obsługi naziemnej. System wymaga odpowiedzialnego i świadomego działania, gdyż do prawidłowego przebiegu procesu konieczne jest wprowadzanie precyzyjnych informacji przewidywanym czasie obsługi statków powietrznych. A-CDM zbiera te dane przy użyciu narzędzi, które analizują dodatkowo m.in. sytuację ruchową, typ i wielkość statków powietrznych oraz warunki pogodowe. Służby ruchu lotniczego PAŻP korzystają w tym celu ze stworzonego przez Agencję programu TERMINUS, pomagającego w ustaleniu optymalnego czasu wydania załogom zgody na uruchomienie silników – TSAT (Target Startup Approval Time).

Precyzyjne obliczenie TSAT umożliwia kontrolerom lepsze planowanie pracy i zwiększenie płynności operacji lotniczych na lotnisku. Pozwala także na skrócenie czasu kołowania, co z kolei  oznacza mniejsze zużycie paliwa i oszczędność pieniędzy dla przewoźników, mniej uciążliwą podróż dla pasażerów, a ponadto zmniejszenie hałasu lotniskowego i ograniczenie poziomu dwutlenku węgla uwalnianego do powietrza. Dzięki A-CDM także agent obsługi naziemnej może sprawniej dysponować sprzętem i personelem, a zarządzający lotniskiem lepiej wykorzystuje swą infrastrukturę i przekazuje pasażerom dokładniejszą informację. Korzystanie z systemu podnosi świadomość operacyjną wszystkich zaangażowanych stron.

Rozwinięcie lokalnego A-CDM
Lokalny A-CDM usprawnia pracę Lotniska Chopina od wiosny 2019 roku, lecz teraz jego znaczenie dla europejskiego lotnictwa znacznie wzrosło. W trwającym półtora roku okresie testowym Network Manager pobierał dane i testował ich wiarygodność, ale nie wykorzystywał ich operacyjnie. Generowane przez A-CDM i system TERMINUS dane były analizowane, a na podstawie raportów eksperci PAŻP i Lotniska Chopina mogli wprowadzać niezbędne poprawki.

Dzięki zaangażowaniu wszystkich uczestników procesu wymiany danych, testy udało się zakończyć sukcesem, a ich zwieńczeniem było włączenie warszawskiego A-CDM do sieci EUROCONTROL. Od 29 października 2020 r. Network Manager może wykorzystywać dane pochodzące z warszawskiego A-CDM dla lepszego i bardziej wydajnego planowania operacji lotniczych. Jest to znacząca korzyść dla całej europejskiej sieci lotniczej i wszystkich pasażerów w Polsce i w Europie.