Rok 2026 będzie przełomowy dla firm działających w transporcie, logistyce oraz handlu międzynarodowym. Od 1 stycznia lub nieco później w życie wejdą lub zakończą się okresy przejściowe kluczowych regulacji, które zmienią sposób raportowania emisji, kontrolowania przesyłek, dokumentowania pochodzenia towarów i delegowania kierowców. W artykule omawiamy nadciągające zmiany.

Zmiana związana z systemem ETS2

Wraz z początkiem 2026 roku w życie wchodzi drugi etap unijnego systemu handlu emisjami ETS2, który obejmie sektor transportu drogowego (w tym dystrybutorów paliw, a pośrednio operatorów flot). Dla firm przewozowych oznacza to obowiązek monitorowania, raportowania i — od 2027 r. — kupowania uprawnień do emisji dwutlenku węgla generowanych przez ich flotę. Każdy operator będzie musiał przedstawić zatwierdzony plan monitorowania emisji (już od 2025 r.), a dane będą przekazywane do krajowego rejestru. W praktyce oznacza to:

• Wdrożenie systemów telematycznych do śledzenia emisji w czasie rzeczywisty.
• Integrację z tachografami i analizę zużycia paliwa na podstawie danych z 2024–2025 r.
• Przygotowanie do aukcji uprawnień — brak dostosowania może skutkować wysokimi sankcjami finansowymi (nawet do 100 EUR za tonę CO2).

ETS2 to część pakietu „Fit for 55”, którego celem jest redukcja emisji w UE o 55% do 2030 roku. Istnieje jednak klauzula ochronna: w przypadku wyjątkowo wysokich cen gazu lub ropy w 2026 r., start systemu może być przesunięty do 2028 r. Firmy powinny już teraz audytować floty i inwestować w technologie niskoemisyjne, by uniknąć szoków kosztowych. Szczegóły dostępne są w prezentacji przygotowanej przez CuPT.

System ICS2 w pełni operacyjny w 2026 r.

System Import Control System 2 (ICS2) to unijna platforma do kontroli bezpieczeństwa przesyłek przywożonych na teren UE. Od 1 kwietnia 2025 r. obejmuje transport drogowy, a od 1 września 2025 r. kolejowy, z derogacjami dla niektórych państw do 2026 r. W 2026 r. system będzie w pełni operacyjny, bez okresów przejściowych, co zaostrzy kontrole. Przed każdą dostawą konieczne jest złożenie Entry Summary Declaration (ESD) z danymi o przesyłce, nadawcy, odbiorcy i trasie. Dla przewoźników i importerów oznacza to:

• Pełną integrację systemów ERP i TMS z platformą ICS2.
• Obowiązkowe szkolenie personelu i testy zgodności (self-conformance test).
• Ryzyko kar (do 5000 EUR za brak zgłoszenia) przy wzroście wolumenu handlu.

System usprawni odprawy celne, ale zwiększy audyty. Więcej na ten temat w PortalTSL.pl.

Przygotowania do elektronicznych dokumentów przewozowych

Rozporządzenie UE 2020/1056 wprowadza obowiązek stosowania elektronicznych informacji o transporcie (eFTI) w przewozach towarowych. Od stycznia 2026 r. rusza faza przygotowawcza, a pełne wdrożenie nastąpi do 9 lipca 2027 r. Firmy logistyczne i przewoźnicy muszą zapewnić możliwość przedstawienia dokumentów przewozowych w formie cyfrowej, zgodnej z unijnym standardem interoperacyjności. Dotyczy to:

• Listów przewozowych (CMR, konosamenty).
• Faktur, certyfikatów pochodzenia i zezwoleń celnych.
• Danych o ładunku, trasie i stronach transakcji.

Od 9 lipca 2027 r. organy kontrolne będą żądać dostępu wyłącznie przez systemy eFTI, co wymaga wdrożenia certyfikowanych platform IT. W 2026 r. skup się na testach i integracji, by uprościć formalności i zwiększyć przejrzystość. Szczegóły na EUR-Lex. Więcej w artykule: Cyfryzacja transportu. E-lit przewozowy coraz bliżej.

Reguły pochodzenia towarów zgodnie z konwencją PEM

Kończy się okres przejściowy dla uproszczonych reguł pochodzenia w handlu z krajami objętymi konwencją paneurośródziemnomorską (PEM). Od 1 stycznia 2026 r. eksporterzy i importerzy muszą stosować pełne zasady pochodzenia, w tym dokumentowanie transportu bezpośredniego i niemanipulacji. Towary muszą przemieszczać się między krajami bez zmiany charakteru, a operacje pośrednie (np. magazynowanie) wymagają dokumentacji. Firmy muszą:

• Aktualizować deklaracje pochodzenia (EUR.1, faktury deklaracyjne).
• Wdrożyć audyt łańcucha dostaw i systemy zarządzania dokumentacją.
• Monitorować status ratyfikacji w PEM (macierz na Access2Markets).

Brak zgodności grozi utratą preferencji celnych (do 10–20% cła). Szczegóły na Access2Markets

Ostatnie zmiany wynikające z Pakietu Mobilności

Ministerstwo Infrastruktury przygotowuje nowelizację ustawy o transporcie drogowym, dostosowującą polskie przepisy do Pakietu Mobilności. Wdrożenie planowane jest na I półrocze 2026 r. Zmiany obejmą:

• Zasady delegowania kierowców (wynagrodzenie minimalne kraju docelowego, powroty co 8 tygodni).
• Dostęp do zawodu przewoźnika (wyższe wymogi finansowe i reputacyjne).
• Obowiązki rejestracyjne w systemie IMI.
• Wdrożenie tachografów G2V2 (od 1 lipca 2026 r. w pojazdach >2,5 t).

Celem jest ograniczenie fikcyjnego delegowania i zapewnienie uczciwej konkurencji. Kary za niezgodność mogą sięgać 30 tys. zł. Śledź projekt na gov.pl.

System SENT w pełni operacyjny

System SENT został rozszerzony na przewoźników zagranicznych: od listopada 2024 r. dla firm spoza UE/EFTA, a od 1 stycznia 2025 r. dla unijnych (tranzyt do/z krajów trzecich). W 2026 r. system będzie w pełni operacyjny, z zaostrzonymi kontrolami i GPS-trackingiem.

• Każda firma realizująca transport drogowy na terytorium Polski musi zgłaszać przewozy towarów wrażliwych, takich jak: paliwa, alkohol, odpady, tytoń.
• Zgłoszenie musi być dokonane w systemie SENT najpóźniej 2 godziny przed wjazdem pojazdu na terytorium Polski (dla transportów międzynarodowych) lub przed rozpoczęciem transportu (dla krajowych).
•  W trakcie transportu wymagane są aktualizacje w czasie rzeczywistym, np. dane GPS lub zmiany statusu przewozu.

Brak zgłoszenia grozi karami (do 5 tys. EUR), zatrzymaniem pojazdu lub konfiskatą towaru. Więcej o systemie SENT.