Stacje ładowania pojazdów elektrycznych o dużej mocy co 60 km, a dla pojazdów ciężarowych co 120 km (docelowo co 60 lub 100 km). Zaproponowano w sumie 166 lokalizacji, a do tego stacje tankowania wodoru rozlokowane przy 37 węzłach miejskich. Oto założenia AFIR, które właśnie weszły w życie. GDDKiA nie ma możliwości samodzielnego budowania infrastruktury paliw alternatywnych, ale rozmawia o tym z dzierżawcami MOP.
AFIR (Alternative Fuels Infrastructure Regulation) to rozporządzenie Rady i Parlamentu Europejskiego dotyczące wdrożenia infrastruktury paliw alternatywnych (AFIR). Nakłada ono na państwa członkowskie konkretne wymagania w zakresie zapewnienia odpowiedniej infrastruktury do ładowania pojazdów elektrycznych oraz tankowania wodorem.
Zgodnie z wymaganiami AFIR na sieci bazowej Transeuropejskiej Sieci Transportowej (TEN-T) do 2030 roku mają powstać stacje ładowania o mocach 4200 kW, zaś do 2035 roku na sieci kompleksowej mają powstać stacje ładowania o mocach 2100 kW.
AFIR również wskazuje, że rozmieszczenie infrastruktury ładowania pojazdów elektrycznych wzdłuż sieci drogowej TEN-T może znajdować się w odległości do 3 km jazdy od najbliższego zjazdu (tj. węzła), a więc nie bezpośrednio przy drodze. GDDKiA wskazuje, że MOP są zlokalizowane często z dala od infrastruktury energetycznej, która umożliwiłaby dostarczenie mocy na MOP oczekiwanej rozporządzeniem AFIR i często łatwiej taką infrastrukturę zrealizować nieco dalej niż na samym MOP.
Lokalizacje dla ładowarek elektryków
Ministerstwo Klimatu i Środowiska (MKiŚ) przy współpracy Ministerstwa Infrastruktury, GDDKiA, Operatorów Sieci Dystrybucyjnych, Polskiego Stowarzyszenia Paliw Alternatywnych oraz innych zainteresowanych podmiotów, z końcem 2023 r. przygotowało propozycję rozmieszczenia infrastruktury ładowania dla pojazdów osobowych i ciężarowych, zasilanych energią elektryczną, zgodnej z wymaganiami AFIR dla bazowej sieci TEN-T. Zgodnie z opracowaniem wskazano 166 lokalizacji MOP i parkingów, z czego:
- 38 lokalizacji nie zostało jeszcze wydzierżawionych bądź są w budowie,
- 45 lokalizacji zarządzanych jest przez podmioty prywatne – np. koncesjonariuszy,
- 83 lokalizacje, są to MOP które zostały już wydzierżawione podmiotom paliwowym oraz operatorom stacji ładowania.
Jeśli chodzi o wodór, to zgodnie z AFIR, do końca 2030 roku w każdym węźle miejskim powinna zostać oddane do użytku co najmniej jedna ogólnodostępna stacja tankowania wodoru. MKIŚ wytypowało zatem 37 lokalizacji, w których takie stacje powinny zostać uruchomione. Maksymalna odległość pomiędzy nimi nie powinna przekroczyć 200 km.
Zapewnienie infrastruktury do ładowania pojazdów elektrycznych wymaga zaangażowania wielu interesariuszy i synergii w działaniu pomiędzy nimi, tj. dzierżawców MOP, Operatorów Sieci Dystrybucji Energii Elektrycznej, organów administracji publicznej – w tym GDDKiA, organizacji branżowych oraz podmiotów wyspecjalizowanych w budowie takiej infrastruktury.
Obecnie na sieci dróg szybkiego ruchu w Polsce istnieje 91 stacji ładowania ulokowanych na 87 MOP – są to stacje ładowania dla pojazdów osobowych. Jedynie w ośmiu lokalizacjach znajdują się ultraszybkie stacje ładowania o mocy 350 kW. Podróżujący pojazdami elektrycznymi mogą z nich skorzystać na czterech MOP przy na A1 (Malankowo Wschód, Malankowo Zachód, Olsze Wschód, Olsze Zachód), dwóch przy A2 (Niesułków i Nowostawy), oraz dwóch przy A4 (Rzędziwojowice i Młyński Staw). Na żadnym z MOP nie ma obecnie ładowarek dedykowanych dla pojazdów ciężarowych oraz stacji do tankowania wodorem.
Przetargi na dzierżawę terenu pod ładowarki
GDDKiA nie ma możliwości samodzielnego budowania infrastruktury paliw alternatywnych w ramach posiadanych kompetencji. – Możemy jedynie prowadzić postępowania przetargowe na dzierżawę terenu pod budowę takiej infrastruktury przez podmioty zewnętrzne. Dlatego w pierwszej kolejności skupiliśmy się na lokalizacjach, które zostały ujęte w mapie MkiŚ – informuje zarządca infrastryktury.
– Obecnie jesteśmy w trakcie oceny ofert złożonych w przetargu na dzierżawę części MOP w celu budowy stacji ładowania dla pojazdów elektrycznych, spełniających wymagania AFIR. Przetarg obejmował dzierżawę dziewięć lokalizacji – tj. 15 MOP o funkcji podstawowej zlokalizowanych w ciągu autostrad A1, A2, A4 oraz dróg ekspresowych S3, S7, S8, S19 – dodaje GDDKiA w komunikacie.
Dyrekcja również przetargi na dzierżawę i budowę MOP o funkcji komercyjnej, obejmujących budowę stacji paliw, obiektów gastronomicznych oraz stacji ładowania pojazdów elektrycznych spełniających wymagania AFIR. – Jednakże od 2022 roku udało nam się wydzierżawić jedynie 14 takich lokalizacji, na kilkadziesiąt postępowań przetargowych. Wynika to z faktu, iż rynek paliw alternatywnych (w tym elektromobilności) jest dopiero na etapie rozwoju, natomiast budowa infrastruktury o mocach przynajmniej zbliżonych do wymagań AFIR wymaga przeznaczenia znacznych nakładów finansowych, a operatorzy stacji paliw konwencjonalnych, póki co nie są zainteresowani ich poniesieniem – twierdzi GDDKiA.
Pierwsze postępowania przetargowe na dzierżawę i budowę MOP o funkcji komercyjnej miały miejsce już w 2008 roku. W efekcie większość lokalizacji MOP ujęta w mapie MKiŚ została już wydzierżawiona, a umowy dzierżawy nie przewidują obowiązku realizacji przez dzierżawców stacji ładowania o mocach zdefiniowanych w AFIR. Dlatego prowadzone są rozmowy z tymi podmiotami, aby sprostać najnowszym wymaganiom.
Ponadto, na MOP-ach o funkcji komercyjnej w trwających postępowaniach przetargowych przewidujemy, że w ramach umowy dzierżawca będzie miał możliwość wybudowania stacji do tankowania wodorem. Jednak ta decyzja będzie zależała wyłącznie od decyzji dzierżawcy.
