Globalny rynek usług logistycznych dla e-commerce będzie rósł w średniorocznym tempie 8,6%, ale branżę czekają poważane wyzwania w kwestiach klimatu, zwłaszcza na ostatniej mili w miastach. Dostawy miejskie to po lotnictwie drugi model transportu o największej intensywności węglowej, a wzmożony popyt na obsługę e-handlu doprowadził w zeszłym roku do nierównoważni pomiędzy obniżeniem aktywności transportowej na świecie (-4%) a spadkiem emisji CO2 (-1%).

Pierwsza cześć artykułu: Logistyka zagraża klimatowi

Na szeroki wachlarz narzędzi mogących łagodzić skutki prognozowanych zmian klimatycznych wskazuje także WEF. Presja na upowszechnienie się pojazdów elektrycznych, dostawy nocne i poza godzinami szczytu oraz osobne miejsca parkingowe dla samochodów dostawczych mogłyby zmniejszyć lokalne emisje o 35%, zatłoczenie o 25%, a koszt dostawy obniżyłby się o 15%. Z kolei zwrócenie się w stronę ekspresowych pasów ruchu, wspólnych paczkomatów dla firm logistycznych oraz wykorzystanie narzędzi IT w zakresie dynamicznego kierowania ruchem i łączenia dostaw, aby efektywniej wykorzystywać pojemność ładunkową, obniżyłoby emisje o 10%, a zatłoczenie i koszt dostawy o 30%. Połączenie wszystkich tych mechanizmów dałoby rzecz jasna najlepsze rezultaty i pozwoliło na redukcję lokalnych emisji na ostatniej mili o 30%. O tyle samo zmniejszyłoby się także zatłoczenie w miastach, natomiast jednostkowy koszt dostawy mógłby spać o 25%.

Transformacja nie będzie tania

Jak wylicza Światowe Forum Ekonomiczne wdrożenie wszystkich tych rozwiązań do 2030 roku w przykładowym mieście liczącym ok. 2 mln mieszkańców wymagałaby inwestycji na poziomie 11,5 mld euro i obejmowałoby m.in. całkowitą elektryfikację floty, wzrost kosztów zatrudnienia w przypadku dostaw nocnych, stworzenie i utrzymanie infrastruktury, paczkomatów, informatyzację, itp. Poza tym, obok ścisłej współpracy sektora publicznego z branżą logistyczną, potrzebne jest także pełne zaangażowania konsumentów, którzy stają coraz bardziej świadomi i odpowiedzialni w kwestiach klimatu.

Według WEF już teraz klienci e-commerce coraz częściej oczekują alternatywnych opcji realizacji zamówień niż tylko dostawa do domu czy biura, a 56% konsumentów z pokolenia Y (urodzonych w latach 80. i 90.), wybiera je właśnie ze względu na troskę o środowisko. Ponad połowa wszystkich klientów sklepów internetowych twierdzi także, że jest świadoma kwestii środowiskowych w handlu elektronicznym.

Do podobnych wniosków doszli także analitycy z Accenture badający rynek ostatniej mili w e‑commerce. Według Accenture aż 43% konsumentów jest bardziej skłonna wybrać sprzedawcę internetowego, który oferuje zrównoważoną alternatywę realizacji zamówienia. W związku z tym w najlepszym interesie sprzedawców jest rozwijanie wielokanałowego modelu realizacji dostaw i zachęcanie klientów do odbioru zakupów np. w punktach stacjonarnych oraz edukacja na temat korzyści klimatycznych wynikających z konsolidacji zamówień internetowych w tradycyjnych sklepach lub innych obiektach. Z symulacji przeprowadzonej przez Accuture wynika, że gdyby klienci w obrębie 1 km od lokalnego centrum dystrybucji w Londynie odebraliby swoje zamówienia po prostu przychodząc po paczkę do punktu, aż 14 % wszystkich dostaw na ostatniej mili byłoby całkowicie zeroemisyjnych.

Wzrost świadomości jest już wyraźny

Z analiz Accenture wynika, że o ile w 2018 roku tylko 20 do 60% sprzedawców internetowych oferowało opcję BOPIS (Buy Online Pick-Up in Store, czyli zamów online, odbierz w sklepie), a także zarezerwuj w sklepie, wyślij towar z lub do sklepu, kup w aplikacji i wyślij do domu, to w 2020 roku aż 80 do 90% gwarantowało wszystkie te możliwości.

Zwrot w stronę omnichannel, czyli zakupów wielokanałowych i centrów dystrybucyjno-sprzedażowych, w których można nie tylko dokonać zamówienia lub tradycyjnego zakupu, ale także odebrać lub zwrócić zamówienie internetowe jest już nieunikniony. Tak samo jak postępująca złożoność i koszt obsługi ostatniej mili, która jest coraz bliżej klienta i przesuwa swój środek ciężkości z dostaw centralnych na realizacje lokalne. Accenture podkreśla, że w stronę lokalności powinny zwrócić się także władze miejskie, stwarzając nie tylko przyjazne środowisko legislacyjne i lokalizacyjne, ale także system zachęt zarówno dla sprzedawców, jak i firm transportowych. Mimo że to dostawcy muszą wziąć na siebie m.in. ciężar elektryfikacji floty, to po stronie włodarzy miast powinno leżeć zapewnienie infrastruktury do ładowania, pasów ruchu przeznaczonych dla pojazdów elektrycznych, stref ekspresowego parkowania czy zwolnień z niektórych opłat, jako zachęt wspierających zielone inicjatywy transportowe. Miasta powinny pomyśleć także o strategii rozwoju lokalnych centrów dystrybucyjnych w przestrzeniach miejskich, nie tylko poprzez tworzenie nowej infrastruktury, ale również adaptację istniejących obiektów. Accenture wykazuje, że dostawy na ostatniej mili realizowane z wykorzystaniem lokalnych centrów realizacji zamówień mają potencjał obniżenia emisji od 17 do 26% do 2025 roku, a połączenie ich z technologiami w zakresie optymalizacji tras przez dostawców może zredukować emisje o dodatkowe 7 do 9%.

Identyfikację trendu widać u logistyków

Z globalnego badania przeprowadzonego w 2020 roku wśród kierownictwa wyższego szczebla odpowiedzialnego za logistykę zamówień detalicznych oraz e-commerce wynika, że w ciągu 2-3 lat aż 59% z nich planuje rozszerzenie portfolio usług o model BOPIS. Jak podaje Statista, 51% badanych menadżerów zamierza także utworzyć centra realizacji zamówień tylko dla kanału e-commerce. Sporym powiedzeniem będą się również cieszyć centra micro-fulfillment (27%) oraz tymczasowe obiekty dystrybucyjne uruchamiane w zależności od zapotrzebowania (26%).

W Polsce globalne zmiany związane z obsługą ostatniej mili w e-commerce widać m.in. na rynku magazynowym. Według firmy doradczej JLL głównym motorem napędowym logistyki miejskiej w naszym kraju będzie, obok postępującej urbanizacji, właśnie rozwój e-handlu i tendencja do dostarczania zamówień internetowych tego samego dnia. JLL szacuje, że obecna podaż na magazyny miejskie nad Wisłą wynosi ok. 1,6 mln m kw, co stanowi tylko 7,5% całkowitej powierzani logistycznej i przemysłowej. W opinii JLL rynek dopiero się rozkręca, a zainteresowanie małymi magazynami miejskimi spotęguje m.in. elektryfikacja floty dostawczej. Coraz większą rolę będą także odgrywały kwestie środowiskowe oraz zwracanie się miast i firm w kierunku zrównoważonego rozwoju, prowadzącego do obniżenia emisji generowanych przez nowoczesne łańcuchy dostaw.

Uwagę do kwestii środowiskowych przywiązują także polscy konsumenci. Z badania E­­‑commerce w Europie 2020 przeprowadzonego przez Nepa dla Postnord, wynika, że aż 32% Polaków kupujących online jest w stanie zapłacić więcej za przesyłkę, jeśli dostawa będzie realizowana z wykorzystaniem zrównoważonego modelu transportu. Spośród 12 badanych krajów, lepszy wynik osiągnęły tylko Niemcy (42 %), Włochy (37%) i Francja (36%). Dodatkowe opłaty chce z kolei ponosić zaledwie 24% Brytyjczyków, 23% Szwedów i Norwegów oraz tylko 22% Finów. Dla 28% Polaków bardzo ważnym kryterium branym pod uwagę przy zakupach w intrenecie jest także dostawa, której oddziaływanie na środowisko powinno być tak niskie, jak to tylko możliwe. To samo kryterium jest uważane za bardzo ważne przez 32% Włochów i 30% Hiszpanów, ale tylko przez 19% Belgów i Duńczyków, 17% Holendrów i 16% Norwegów oraz Finów. Polska wypada także bardzo optymistycznie, jeśli chodzi o preferowany sposób dostawy. Aż 38% naszych rodaków chce odebrać swoją przesyłkę w paczkomacie. To nie tylko najbardziej preferowana opcja dostawy w Polsce, ale także najlepszy wynik w Europie. Tuż za nami uplasowani się Finowie (35%) i Duńczycy (20%). W reszcie badanych krajów ten sposób realizacji zamówień nie przekracza 5%.